Toelichting op de balans

Onder de vlottende passiva zijn de netto schulden, met een rente typische looptijd korter dan één jaar en de overlopende passiva opgenomen.

De post vlottende passiva wordt onderscheiden in:

De kortlopende schulden per 31 december 2023, respectievelijk 31 december 2022 bestaan uit:

De afdracht BTW betreft de afdracht BTW over het 4e kwartaal 2023 en de verschuldigde loonheffing betreft de afdracht over de maand december 2023.

Overlopende passiva

Onder de overlopende passiva zijn opgenomen: verplichtingen die in het begrotingsjaar zijn opgebouwd en die in een volgend begrotingsjaar tot betaling komen. Hierbij is er een uitzondering op jaarlijks terugkerende arbeidskosten gerelateerde verplichtingen van vergelijkbaar volume, de van de Europese en Nederlandse overheidslichamen ontvangen voorschotbedragen voor uitkeringen met een specifiek bestedingsdoel die dienen ter dekking van lasten van volgende begrotingsjaren en overige vooruit ontvangen bedragen die ten bate van volgende begrotingsjaren komen.

Nog te betalen bedragen
De nog te betalen bedragen aan het Rijk betreffen onder andere BBZ (Bijzondere Bijstand Zelfstandigen) € 304.000 en TOZO € 110.000.

De nog te betalen bedragen betreft onder andere de over 2023 nog te betalen rente van opgenomen langlopende geldleningen, de zogenaamde transitorische rente ad € 363.000. Ook gaat het om diverse verplichtingen Jeugd/WMO van € 271.000 en de afrekening met de gemeente Buren voor de uitvoering van de dienstverleningsovereenkomst (DVO) van € 206.000, afrekening DVO AVRI IBOR 2023 van € 219.000 en opruimkosten voor explosieven en bommen van € 285.000. Ten slotte diverse verplichtingen overeenkomsten initiatieven van derden € 229.000.

De doorschuif BTW van Werkzaak Rivierenland en Regio Rivierenland zijn eveneens onder de nog te betalen bedragen opgenomen voor een bedrag van € 131.000. Verder staan er nog veel facturen open per balansdatum die betrekking hebben op het afgelopen boekjaar.

Vooruit ontvangen middelen overheden
De in de balans opgenomen voorschotbedragen die we van de Nederlandse overheid kregen hebben een specifiek bestedingsdoel. Deze zijn ter dekking van de volgende begrotingsjaren. We kunnen deze bedragen als volgt specificeren:

Opruimen Explosieven
In het verleden ontvingen we via het gemeentefonds middelen voor de kosten rond het opsporen van conventionele explosieven uit de Tweede Wereldoorlog. Deze middelen zijn bedoeld voor onderzoek naar en ruiming van conventionele explosieven. Als bevoegd gezag in het kader van openbare orde en veiligheid, worden deze derdengelden ingezet waarvoor het is bedoeld.

Op 27 januari 2022 is door de gemeenteraad van Neder-Betuwe het Erfgoedbeleid vastgesteld. Hieruit vloeien nog een aantal werkzaamheden voort waarvoor middelen nodig zijn. In de begroting van het Erfgoedbeleid is een gedeelte van het budget derden gelden Explosieven ter dekking ingezet.

De resterende middelen zijn bedoeld voor het opstellen van een zogenaamd CE-beleid (Conventionele Explosievenbeleid). Dit wordt onder meer gebruikt voor het actualiseren van de bodembelastingkaart.  

In 2023 waren er geen mutaties.

VVE gelden (onderwijsachterstandenbeleid)
Het landelijk beleid en de specifieke uitkering onderwijsachterstanden kent een periode van vier jaar. De looptijd van het huidige tijdvak eindigt per 31 december 2026. Niet bestede bedragen mogen jaarlijks ongelimiteerd gereserveerd worden binnen het genoemde tijdvak.

In de vorige beleidsperiode ontvingen we een bedrag ter hoogte van de helft van de ontvangen uitkering. Dit bedrag namen we mee naar de huidige beleidsperiode.

Het saldo per 31 december 2023 bestaat uit een bedrag dat over was aan het einde van 2023 (€ 110.304), het bedrag van de vorige beleidsperiode (€ 381.450) en een bedrag dat nog zal worden teruggevorderd door het Rijk (€ 57.953).

Sanering Geluid
Na de invoering van de Omgevingswet komen veel minder woningen in aanmerking voor geluidsreducerende maatregelen dan in 2020. Om te zorgen dat de woningen daarvoor straks nog in aanmerking komen, heeft de ODR een geluidsaneringsprogramma ingediend. Deze subsidieaanvraag is toegekend en wordt door de ODR afgehandeld. Het Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat kende hiervoor in 2020 een bedrag van € 38.700 als subsidie toe. In 2022 waren er uitgaven voor een bedrag van € 5.141. In 2023 waren er geen uitgaven.

Koplopertraject onafhankelijke cliëntondersteuning
De gemeente Neder-Betuwe is door het ministerie van VWS aangewezen als koplopergemeente voor de doorontwikkeling van de functie van cliëntondersteuning in het sociaal domein. Dit koplopertraject duurt 2 jaar en startte in december 2020. Er is € 252.000 toegekend. Dit bedrag is in 2020 volledig gestort in deze post derden gelden.
De gelden die zijn ontvangen voor dit traject zijn bedoeld voor de volgende activiteiten:

• inzet van een projectleider;
• inzet van communicatiemiddelen en communicatieadvies;
• ontwikkeling van informele cliëntondersteuning;
• ontwikkeling van deskundigheidsbevordering bij de samenwerkende partijen;
• doorontwikkeling van de samenwerking met betrokken partijen.

Het project kreeg op enkele onderdelen een langere looptijd gekregen dan de bedoelde projectduur van 2 jaar. Het afgelopen jaar zijn er uitgaven gedaan voor dit project voor de ontwikkeling van informele cliëntondersteuning. Deze uitgaven tezamen vormen een bedrag van € 40.866. Dit bedrag is dan ook ten gunste gebracht van de exploitatie 2023. Het resterende bedrag van € 73.000 wordt in 2024 en 2025 ingezet voor de doorontwikkeling van informele cliëntondersteuning en voor de ondersteuning van de groei in cliëntondersteuning.

SPUK Sportakkoord
Sinds 2020 heeft een onze gemeente een lokaal sport- en preventieakkoord (het Lokaal Akkoord Gezond op eigen wijze). Om uitvoering te geven aan dit akkoord ontvingen we van 2020 tot en met 2022 een Specifieke uitkering Sportakkoord. In 2023 zijn overgebleven middelen vanuit 2022 van € 22.689 uit het sportakkoord 2020-2022 uitgegeven aan dit specifieke doeleinde. De rijksbijdrage aan het lokaal sport- en preventieakkoord is inmiddels opgegaan in een Brede SPUK-regeling voor het sociaal domein.

Nationaal Programma Onderwijs
De middelen uit het Nationaal Programma Onderwijs zijn evoor om onderwijsvertragingen bij leerlingen als gevolg van de coronacrisis terug te dringen. Het gaat hierbij om het ontwikkelen van zowel cognitieve, sociaal-emotionele, fysieke en executieve vaardigheden. Wij zetten de middelen in voor schoolmaatschappelijk werk, een jeugdconsulent onderwijs, bewegend leren en pilots jeugdhulp in de school.

De gemeente ontvangt vanuit het Rijk een totaalbedrag van € 556.695. De bestedingsperiode loopt tot 31 juli 2025. Niet besteedde bedragen mogen jaarlijks ongelimiteerd gereserveerd worden binnen het genoemde tijdvak. Budget dat niet wordt uitgegeven binnen de bestedingsperiode, wordt teruggevorderd door het Rijk. Verantwoording vindt plaats middels de SISA-verantwoording. De SISA-verantwoording is onderdeel van de jaarstukken.

De uitkering in 2023 bedroeg € 162.370. We gaven in 2023 € 164.483 uit. Daarvoor onttrokken we zodoende € 2.113 aan de derdengelden.

Woonwagenstandplaatsen
In het gemeentelijk woonwagenbeleid is vastgelegd dat de gemeente voornemens is om standplaatsen toe te voegen. De gemeente wil een bestaande woonwagen locatie aan ’t Erf in Dodewaard uitbreiden. Ook is de gemeente van plan om twee nieuwe locaties te realiseren. Hiervoor worden locaties in Opheusden en Echteld onderzocht op haalbaarheid. In totaal gaat het om 13 nieuwe woonwagenstandplaatsen. Vanuit de Regeling Huisvesting Aandachtsgroepen ontving de gemeente in 2021 een bijdrage van € 35.000 voor de realisatie van de huurstandplaatsen. De huurstandplaatsen dienen binnen vijf jaar gerealiseerd te zijn. In 2023 waren er geen mutaties.

SPUK Preventieakkoord
Sinds 2020 heeft een onze gemeente een lokaal sport- en preventieakkoord (het ‘Lokaal Akkoord Gezond op eigen wijze’). Om uitvoering te geven aan dit akkoord ontvangen we van 2020 tot en met 2023 een Specifieke uitkering Preventieakkoord. In 2023 ontvingen we hiervoor een uitkering van € 20.000 van het Rijk. Hiervan is € 8.621 besteed. De niet besteedde middelen van € 11.379 zijn gereserveerd voor besteding aan dit specifieke doeleinde in 2024.

Tijdelijke Onderwijshuisvesting
De Regeling specifieke uitkering tijdelijke onderwijshuisvesting ontheemden is gericht op het beschikbaar stellen van tijdelijke onderwijshuisvesting voor leerplichtige ontheemde jongeren uit Oekraïne. Het gaat hierbij alleen om kosten die daadwerkelijk gemaakt zijn in de periode van 31 maart 2022 tot en met 31 juli 2023. In 2023 is een uitkering van € 48.000 vrijgevallen ten gunste van de exploitatie. De uitvoering en uitgaven waren in 2023. Hiervan is € 1.562 niet besteed. Dit leidt tot een terugbetaling aan het Rijk.

CTB-gelden
Van het Ministerie van Justitie en Veiligheid is een uitkering van € 94.184 ontvangen voor de naleving op de controle van toegangsbewijzen. De specifieke uitkering heeft tot doel het ondersteunen van de naleving van artikel 6.30 van de Tijdelijke regeling maatregelen covid-19. Dit betekent dat de bijdrage kan worden ingezet voor het ondersteunen van de controle op coronatoegangsbewijzen (CTB) en identiteitsdocumenten. Ook kan de bijdrage onder omstandigheden ingezet worden om de toegang te ontzeggen en deze controle te bevorderen, bij of nabij voorzieningen waarvoor het beschikken over een toegangsbewijs krachtens de Wet publieke gezondheid is voorgeschreven.

De niet besteedde middelen van € 69.000 zijn gereserveerd voor terugbetaling aan het Ministerie van Justitie en Veiligheid in jaar 2024.

Energiebesparende maatregelen
In 2022 stelde het Rijk middelen beschikbaar voor het nemen van energiebesparende maatregelen tegen energiearmoede. We ontwikkelden een aanpak om bij inwoners thuis advies te geven. Daardoor wilden we ze aanmoedigen om kleinschalige energiebesparende maatregelen te nemen. Dit gaat om het zogeheten FIX-project. Dit project rondden we in 2023 af. Tegelijkertijd ontvingen we in 2023 € 157.353 extra voor energiebesparende maatregelen. Hiervan is € 124.000 in derdengelden gestort en € 14.000 is vrijgevallen ten gunste van de exploitatie.

Voor het resterende bedrag per balansdatum € 450.000 is een aanpak ontwikkeld waarbij huishoudens met energiearmoede gebruik kunnen maken van grootschaligere maatregelen in combinatie met het isolatieprogramma. De uitvoering moet voor 31 december 2025 zijn afgerond. Er geldt een terugbetalingsverplichting wanneer de gelden niet volledig zijn besteed aan het einde van de looptijd.

Inburgering
De gemeente kreeg in 2023 middelen voor inburgeringsvoorzieningen via twee beschikkingen van het ministerie van Sociale Zaken. In totaal gaat het om een voorschot van € 281.579. De beschikbaar gestelde middelen voor de Onderwijsroute zijn in 2023 volledig benut en de middelen voor de overige inburgeringsvoorzieningen gedeeltelijk.

Het resterende bedrag van € 141.456 is toegevoegd aan de derdengelden. De definitieve beschikkingen over jaar 2022 en 2023 resulteerden in een onttrekking uit de derdengelden van in totaal € 23.000 en een dotatie van € 2.000. Er worden in 2024 en 2025 nog kosten gemaakt voor deze voorzieningen. Dit omdat deze trajecten gemiddeld drie jaar in beslag nemen. Indien het bedrag van € 296.000 (=saldo per 31 december 2023) niet binnen drie jaar wordt benut, geldt een terugbetalingsverplichting. De verantwoording vindt plaats middels de SISA-verantwoording die onderdeel is van de jaarstukken.

Regiodeal
Het afgelopen jaar werkten we aan de Regiodeal met als doel klimaatmaatregelen sneller uit te voeren in diverse woonwijken van de gemeente Neder-Betuwe. Door de subsidieverlener is er een voorschot verstrekt voor de te maken kosten in jaar 2022. Niet alle werkzaamheden zijn in 2022 uitgevoerd, de resterende werkzaamheden zijn in 2023 afgerond, sluitend bij de planning van de werkzaamheden. In 2023 zijn er werkzaamheden uitgevoerd en de gereserveerde middelen van € 6.822 zijn vrijgevallen ten gunste van de exploitatie en/of investeringen.

Integraal Zorg Akkoord (IZA)
In 2022 is het integraal zorgakkoord (IZA) ondertekend door overheden en zorgpartijen om. Dit deden ze om zorg toegankelijk en betaalbaar te houden. Hierop is in 2023 per regio in Nederland een regiobeeld en regioplan opgesteld. Daarin staan meerjarige doelstellingen en afspraken tussen de betrokken partijen. Om de plannen te realiseren zijn voor iedere regio middelen middels een specifieke uitkering (SPUK) ter beschikking gesteld. De hoogte hiervan is vastgesteld door het Rijk.

Mandaatgemeente Tiel heeft deze middelen (ad € 1.671.177) voor de regio Rivierenland eind oktober 2023 ontvangen. Het kabinet heeft besloten om redenen die ver afstaan van de inhoudelijke ambities dat middelen niet mogen worden meegenomen naar het nieuwe jaar. Op het moment van uitbetalen bestond in de regio nog te weinig een bodem en infrastructuur (governance) om de middelen regionaal doeltreffend en doelmatig te kunnen inzetten. In overleg is daarom besloten om de middelen uit te betalen aan de gemeenten.

Aan de gemeente Neder-Betuwe is € 197.638 toegekend. Deze middelen zijn in het beperkte tijdsraam dat er was ingezet ten behoeve van activiteiten passend binnen de ambities van het regioplan. Soms voor nieuwe uitgaven, soms in het voordeel van budgetten die wij al hadden. Er resteert een bedrag van € 48.408 dat niet is besteed en in 2024 zal terugvloeien naar het Rijk.

Brede SPUK
In 2023 ontvingen we € 467.299 van het Rijk voor de Brede SPUK/GALA (Gezond en Actief Leven Akkoord). In dit akkoord zijn allerlei verschillende onderdelen van het sociaal domein ondergebracht. Zo werken we naar een gezonde generatie in 2040. Op dit moment ontvangen we deze middelen tot en met 2026. De intentie is dat dit structureel wordt. Dit ligt echter nog niet vast. De landelijke politieke ontwikkelingen zorgen voor wat onzekerheid op dit gebied.

De regeling is in 2023 gestart en in mei 2023 ontvingen we de middelen. Daardoor konden we niet alles uitgeven. Het Rijk heeft hierop geanticipeerd door eenmalig toe te staan om 20% van de middelen over te hevelen. Dit betekent dat er € 66.030 overgeheveld wordt naar 2024 om in te zetten voor de exploitatie in 2024. Een bedrag van € 128.659 moet terugbetaald worden aan het Rijk. Dit omdat we niet in waren die middelen op die korte termijn uit te geven.

Compensatieregeling SPUK Sport
De huidige SPUK regeling (BTW-compensatie voor de sportgerelateerde gemeentelijke uitgaven) is van toepassing tot en met 2026. In 2023 is met een beschikking een voorschot ontvangen van 162.064 (compensatie 68,81%). Op basis van de werkelijke uitgaven is er recht op een compensatie van € 136.422 (68,81% van de werkelijke uitgaven). Op basis van de werkelijke uitgaven moet een bedrag van bijna € 26.000 worden terugbetaald aan het Rijk. Dit bedrag staat gereserveerd op de derdengelden. Als bij de vaststelling door het Rijk alsnog blijkt dat de compensatie meer dan 68,81% is, dan wordt dit verwerkt in de exploitatie 2024.

Duurzaamheid CDOKE
In 2023 hebben we € 1.189.588 gekregen voor de Tijdelijke regeling capaciteit decentrale overheden voor klimaat- en energiebeleid (CDOKE). In 2023 ontvingen we € 392.965. Het restant wordt in 2024 en 2025 uitgekeerd. Het doel van deze meerjarige regeling is om de capaciteit (bemensing) te vergroten bij decentrale overheden. Dit voor de uitvoering van klimaat- en energiebeleid. In de regeling is klimaat- en energiebeleid gedefinieerd als beleid gericht op het behalen van de doelstellingen genoemd in artikel 2, eerste en tweede lid, van de Klimaatwet. In 2023 zijn € 112.250 aan kosten gemaakt en hierdoor is er € 280.715 toegevoegd aan derdengelden.

De voorschotten mogen we gebruiken voor uitgaven in de twee kalenderjaren volgend op het jaar van uitbetaling van het voorschot. Het voorschot dat we in 2023 ontvingen, moet uiterlijk 31 december 2025 zijn besteed. Het voorschot dat in januari 2024 is ontvangen, moet 31 december 2026 zijn besteed. Het voorschot dat in januari 2025 wordt ontvangen, moet uiterlijk 31 december 2027 zijn besteed.

Landelijk Isolatieprogramma
In 2023 kregen we € 561.869 beschikt voor de uitvoering van de regeling Specifieke Uitkering Lokale Aanpak Isolatie. Hiervan is € 450.909 uitgekeerd en een bedrag van € 110.960 volgt in maart 2024. In 2023 zijn regionale afspraken gemaakt over de gezamenlijke uitvoering van het NIP LIAK door het Energieloket Rivierenland. Het volledige bedrag is toegevoegd aan derdengelden.

Het subsidieloket opent in 2024. In 2023 zijn daarom nog geen middelen besteed. De activiteiten waar de specifieke uitkering voor is verstrekt, moeten uiterlijk op 31 december 2026 zijn afgerond. Eventueel geldt een terugbetalingsverplichting. Restantbedragen kunnen ook worden doorgeschoven naar een volgende tranche NIP LIAK die vanaf 2025 wordt opgesteld.

Voorschoolse educatie
Vanuit het Rijk ontvingen we voor de periode 1-8-2022 t/m 31-12-2023 middelen voor het bieden van voorschoolse educatie aan Oekraïense peuters. Dit bedrag is € 369.000. Om deze middelen in te kunnen zetten, moest volledig voldaan worden aan de eisen die gelden voor de regeling Onderwijsachterstandenbeleid. Omdat er binnen onze gemeente zoveel Oekraïense peuters worden opgevangen, met name in het weeshuis, is het niet gelukt om voorschools aanbod te realiseren voor deze grote groep peuters. Er zijn verschillende activiteiten voor de peuters georganiseerd. Deze konden alleen niet bekostigd worden vanuit de Rijksmiddelen. Om deze reden zullen alle middelen (€ 369.000) teruggevorderd worden door het Rijk.

Ventilatie SUVIS
De regeling specifieke uitkering ventilatie in scholen (SUVIS) is op 1 januari
2021 in werking getreden. De regeling is gericht op het op verbeteren van het binnenklimaat in
onze schoolgebouwen in het primair en voortgezet onderwijs. Aanleiding voor de regeling was de uitbraak van Covid-19. Aan twee scholen is een subsidiebeschikking door de gemeente afgegeven voor ruim € 990.000. De twee projecten zijn in 2023 beëindigd. Er was uiteindelijk sprake van een onderbesteding. Daarom is een bedrag van € 50.000 teruggevorderd. Terugbetaling aan het Rijk wordt in 2024 gedaan. Het bedrag van € 50.000 is toegevoegd aan de derdengelden.

Impuls Biodiversiteit
Het afgelopen jaar is er verantwoording afgelegd over de uitgaven die voor Impuls Biodiversiteit van de afgelopen jaren. Provincie Gelderland heeft op basis van de verantwoording de subsidievaststelling bepaald. Dit leidt tot een nabetaling van € 18.581. In 2023 zijn nog uitgaven gedaan en per balansdatum is er nog een bedrag van € 11.000 toegevoegd. Deze middelen worden gebruik om plantseizoen 2024/2025 uitvoering te geven aan beplantingsplannen bij particulieren. Deze plannen bevorderen de biodiversiteit.

Landschap Schatkist
In 2023 ontvingen we € 16.125 ontvangen van de Provincie Gelderland voor het versterken van het vrijwilligersnetwerk in het landschap, de ontwikkeling van een dijkenpad (Klompenpad XL) dat de diverse klompenpaden in onze gemeente aan elkaar koppelt, het opwaarderen van circa 22 wielen/kolken, het realiseren van een fietsroute langs de wielen/kolken en het versterken van de binnen de gemeente gelegen verdedigingslinies. Dit project loopt door tot in het jaar 2024. Omdat meerdere deelprojecten meer tijd in beslag nemen, vragen we 1 jaar verlenging aan bij de provincie. Na verwachting is het project in 2025 afgerond. We ontvangen gedurende de reguliere looptijd van het project jaarlijks € 16.125 aan subsidie. De ontvangst over 2023 is toegevoegd aan deze post van derdengelden.

Subsidie Verkeer en vervoer
In 2022 ontvingen we een bedrag van € 141.826 van het Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat. Deze ontvangst kan ingezet worden tot en met 31 december 2027 voor stimulering van verkeersveiligheidsmaatregelen. In 2023 waren er geen uitgaven.